fot. krzysztof jabłonowski
Bibliografia
-
Wiersze. (I znowu list) Warszawa: Oficyna Poetów, 1990
-
Wisnowska. Warszawa: WAIF, 1990
-
Rosjanie w Warszawie. Warszawa: Interim, 1992
-
Wyznania gorszycielki. Pamiętniki Ireny Krzywickiej.
opracowała Agata Tuszyńska, Warszawa: Czytelnik, 1992 -
Zamieszkałam w ucieczce (wiersze). Lublin: Kresy, 1993
-
Kilka portretów z Polską w tle. Reportaże izraelskie. Gdańsk: Marabut, 1993
-
Singer. Pejzaże pamięci. Gdańsk: Marabut, 1994
-
Hilary Koprowski. Wygrać każdy dzień.
spisała Agata Tuszyńska, Warszawa: Diana, 1996 -
Adresat nieznany (wiersze). Warszawa: Diana, 1998
-
Długie życie gorszycielki. Losy i Swiat Ireny Krzywickiej
Warszawa: Iskry, 1999. -
Łęczyca (wiersze). Warszawa: Diana, 2001
-
Na cudzych brzegach (wiersze). Warszawa: Diana, 2001
-
Singer. Pejzaże pamięci. Warszawa: Muza, 2002
-
Wisnowska. Jeśli mnie kochasz - zabij!
Warszawa: Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, 2003 -
Miejsce przy oknie (wiersze). Warszawa: Wydawnictwo Nowy Świat, 2003
-
Rodzinna historia lęku. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 2005
-
Ćwiczenia z utraty. Krakow: Wydawnictwo Literackie, 2007
-
Krzywicka. Długie życie gorszycielki. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009
-
Oskarżona: Wiera Gran. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010
-
Nadzieja 2 (wiersze). Lublin: Teatr NN, 2010
-
Tyrmandowie. Romans amerykański. Warszawa: Wydawnictwo mg, 2012
-
Singer. Pejzaże pamięci: Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013
-
Wiera. Dramat w sześciu obrazach. Dialog, 2013, nr 11
-
Narzeczona Schulza. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015
-
Jamnikarium. Warszawa: Wydawnictwo mg, 2016
-
Bagaż osobisty. Po Marcu. Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2018
-
Mama zawsze wraca, ilustracje Iwona Chmielewska, Warszawa: Dwie Siostry, 2020
-
Jutro nie mieści się w głowie, Warszawa: Blue Bird, 2020
(Kla kla, Księżyk, Mżyk, Pohl, Prylińska, Stryjecka, Tuszyńska) -
Ćwiczenia z utraty, nowe wydanie, uzupełnione o epilog po 15 latach,
Warszawa: Marginesy, 2021
Agata Tuszyńska
Córka Bogdana Tuszyńskiego, reportera i historyka sportu i Haliny Przedborskiej, dziennikarki. Historyk teatru, wyższe studia ukończyła na wydziale Wiedzy o Teatrze PWST w Warszawie, doktorat z nauk humanistycznych otrzymała w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. W latach 1987-1992 pracowała jako adiunkt w Instytucie Badań Literackich. W latach 1996-1998 wykładała w Centrum Dziennikarstwa w Warszawie, a od 2001 wykładała sztukę reportażu i wywiadu literackiego na Uniwersytecie Warszawskim. Prowadzi seminaria w Instytucie Reportażu w Warszawie i w Studium Literacko Artystycznym UJ w Krakowie.
Karierę literacką zaczynała w periodykach kulturalnych jako autorka tekstów o teatrze, łącząc to z zainteresowaniem biografistyką i reportażem literackim. Debiutowała w roku 1990 biografią findesieclowej aktorki warszawskiej, Marii Wisnowskiej. W tym samym roku wydała w Instytucie Literackim w Paryżu książkę Rosjanie w Warszawie, opisującą życie i kulturę zniewolonej stolicy w latach zaboru rosyjskiego. Materiały do biografii noblisty Isaaca Bashevisa Singera, urodzonego w Polsce i tworzącego w jidysz, Tuszyńska zbierała w Stanach Zjednoczonych, Izraelu, Francji i na polskiej prowincji. Książka Singer. Pejzaże pamięci, wydana w 1994 i wielokrotnie wznawiana w Polsce, ukazała się również w USA i we Francji. Tuszyńska kontynuowała swoje zainteresowania odchodzącym światem polskich Żydów w tomie reportaży izraelskich Kilka portretów z Polską w tle, wydanym również w przekładzie francuskim. Wyznania gorszycielki - wspomnienia Ireny Krzywickiej, pisarki i feministki, autorki "Wiadomości Literackich" i wieloletniej przyjaciółki Tadeusza Boya-Żeleńskiego, Agata Tuszyńska spisywała w podparyskiej miejscowości, gdzie Krzywicka mieszkała od połowy lat 60. Tuszyńska powróciła do historii Krzywickiej po jej śmierci w książce Długie życie gorszycielki.
Wydana w marcu 2005 bestsellerowa Rodzinna historia lęku (nominowana do francuskiej Prix Medicis), to dramatyczna i wielowymiarowa opowieść o losach jej polskich i żydowskich przodków. Pisarka połączyła w niej swoje doświadczenie biografistki z rzadko uprawianym w Polsce gatunkiem personal non-fiction. Książka została przetłumaczona na francuski i angielski.
Zapis walki z chorobą nowotworową jej męża jest tematem Ćwiczeń z utraty, bardzo osobistej książki Tuszyńskiej (2007), wydanej także po francusku (Grasset, 2009) i koreańsku (2012).
Najbardziej kontrowersyjna w jej dorobku okazała się Oskarżona: Wiera Gran (Wydawnictwo Literackie, 2010) - historia śpiewaczki z warszawskiego getta oskarżonej po wojnie o kolaborację z Niemcami. Opowieść oparta na rozmowach z bohaterką, uzupełniona relacjami świadków, dokumentami archiwalnymi, zeznaniami sądowymi stała się wielowymiarowym traktatem o tragicznych wyborach, ich moralnych konsekwencjach i cenie, jaką trzeba zapłacić za ocalenie. Oskarżona doczekała się wielu obcych wydań, między innymi we Francji, Hiszpanii, Włoszech, Holandii, Grecji, Izraelu, Macedonii i Słowenii. W lutym 2013 r. ukazała się w Stanach Zjednoczonych (Knopf-Randomhouse-Bertelsmann Publishers), a wiosną 2013 roku wyszła w Niemczech nakładem wydawnictwa Suhrkamp. Wszechobecną bohaterką tej i innych książek Tuszyńskiej jest PAMIĘĆ, jej bolesne węzły, tajemnicze kształty, zmienne oblicza.
Tyrmandowie. Romans amerykański, kolejna publikacja Tuszyńskiej, to opowieść o ostatnim okresie życia Leopolda Tyrmanda, autora Złego u boku jego młodej amerykańskiej żony Mary Ellen Fox. Blisko setka niepublikowanych listów Tyrmanda dopełnia wspomnienia wdowy, pokazując zupełnie nieznaną twarz playboya znad Wisły.
Tuszyńska wraz z Jerzym Żurkiem są współautorami dramatu w sześciu obrazach Wiera, opublikowanym w miesięczniku Dialog (11/2013).
Wydaną w 2015 książkę Narzeczoną Schulza poświęciła Józefinie Szelińskiej, jedynej kobiecie, której autor Sklepów cynamonowych, Bruno Schulz zaproponował małżeństwo. Historia ich związku przedstawiona na tle Drohobycza lat 30-tych, a potem wojny jest wielowątkową opowieścią o sztuce, miłości i naznaczeniu. Francuską wersję ksiązki La Fiancée de Bruno Schulz nominowano do Prix Medicis i Prix Femina w 2015, a także do Nagrody Literackiej dla Autorki Gryfia 2016. Ukazały się również przekłady na macedoński i ukraiński.
Równolegle z biografistyką i reportażem Agata Tuszyńska uprawia twórczość poetycką. Jest autorką siedmiu zbiorów poezji, z których ostatni zatytułowany Nadzieja 2 ukazał się zimą 2010 r. Jej wiersze publikowano w przekładach angielskim, francuskim, hebrajskim, hiszpańskim i rosyjskim.
W 2016 r. otrzymała kanadyjską nagrodę w kategorii literatury holokaustowej za Rodzinną historię lęku przyznawaną przez The Canadian Jewish Literary Award.
Jamnikarium (2016) to bogata encyklopedia o jamnikach i tych wszystkich, którzy zaprzedali im duszę, jedyna taka pozycja w repertuarze pisarskim autorki.
Bagaż osobisty. Po Marcu (2018) to wielogłosowa opowieść o pokoleniu pomarcowych emigrantów, którzy opuścili Polskę z „dokumentem podróży” stwierdzającym, że jego okaziciel nie jest już obywatelem tego kraju. To historia dojrzewania, przyjaźni, utraty ojczyzny i budowania emigracyjnego losu. Napisana wspólnie z uczestniczkami seminarium w Domu Spotkań z Historią: Dorotą Barczak-Perfikowską, Grażyną Latos, Elżbietą Strzałkowską i Wiolą Wejman.
Mama zawsze wraca to oparta na wspomnieniach ocalałej z Zagłady, poruszająca historia dziewczynki ukrywanej przez wiele miesięcy na terenie warszawskiego getta. Poetycko zilustrowane przez Iwonę Chmielewską świadectwo zbawczej mocy miłości i wyobraźni.
Agata Tuszyńska współpracowała z "Zeszytami Historycznymi", "Zeszytami Literackimi", "Tygodnikiem Powszechnym", "Kresami" i "Odrą", a także z "Paryską Kulturą". Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, PEN-Clubu i ZAiKS-u. Stypendystka Uniwersytetu Columbia, Fundacji Fulbrighta, MacDowell, Ledig-Rowohlt, Kościuszkowskiej, Instytutu Yad Vashem i American Jewish Archives. Laureatka nagrody PEN-Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie reportażu i literatury faktu. Tuszyńska została uhonorowana srebrnym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Jest honorową obywatelką Miasta Łęczycy i Gminy Kadzidło.