Rodzinna Historia Lęku
Uniwersytet
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2002

Gwiazdy i gwizdy

Gwiazdy i gwizdy to opowieść o burzliwych dziejach polskiej publiczności teatralnej od powstania narodowej sceny w 1765 roku do wybuchu drugiej wojny światowej. To zapis czasów, kiedy XVIII-wiecznych aktorów obrzucano zgniłymi jajami i odmawiano im pochówku w święconej ziemi, aby ledwie sto lat później uznać gwiazdy sceny za bożyszcza publiczności, noszone na rękach i obdarowywane klejnotami. Co spowodowało niezwykłą metamorfozę pogardzanych przez gawiedź aktorów w najbardziej wyraziste symbole polskości, doprowadzające widzów do patriotycznej ekstazy?

Pionierska i wyczerpująca monografia Agaty Tuszyńskiej jest pierwszą pracą przedstawiającą panoramę publiczności polskiego teatru i miejsce, jakie zajmowała w kształtowaniu jego obrazu. To także opis rozwoju teatru jako instytucji i jego obyczaju – zmian architektury i oświetlenia, cen biletów i obowiązującej mody. Książka jest również świadectwem ogromnej roli społecznej i kulturotwórczej, jaką teatr i jego sztuk odgrywały przez ponad dwa stulecia w świadomości Polaków.

Od autorki

Z dzieciństwa pamiętam najlepiej książki i teatr. Przygody Don Kichota i cuda teatralnego świata. Pluszowe fotele na widowni pogrążonej w mroku i zwróconej ku scenie, gdzie specjalnie dla mnie, byłam o tym przekonana, grano przedstawienie. Czułam się uprzywilejowana. Pozwalano mi dostępować wtajemniczenia, choć nogami nie sięgałam jeszcze podłogi. Pamiętam zarówno niecierpliwą tęsknotę za tym przeżyciem, jak i bunt, kiedy mijało i okazywało się jedynie teatralną fikcją. Czy rzeczywiście? Przygoda Don Kichota z kuglarzem Piotrem należała do moich ulubionych, pozwalała bowiem trwać złudzeniom. Ktoś jeszcze, prócz mnie, i to nie byle kto, traktował rzeczywistość sceny poważnie, czyli tak jak na to zasługiwała.

Często wracałam do tej historii, wtedy i później.